Chè tím còn có tên khoa học là Camellia sinensis, là loài cây mà lá và chồi được sử dụng để sản xuất chè uống. Loại chè này thường được phân bố nhiều ở các tỉnh phía Bắc như: Hà Giang, Tuyên Quang, Lai Châu, Cao Bằng, Yên Bái…
Theo những người trồng chè, chè tím có ngọn màu tím giống như màu mận chín, cuống lá non màu đỏ, có khi búp lá cũng đỏ hoặc tím. Loại chè này mọc chủ yếu ở những nơi có núi cao và số lượng rất ít, khó nhân giống.
Chè tím thường mọc lẫn với chè san tuyết cổ thụ., sản phẩm làm ra uống hơi đắng, chát, mùi vị nếu so sánh chè thường thì không bằng và pha nước có màu hơi đỏ.
Bà Giàng Thị Mây, trú xã Minh Khương, huyện Hàm Yên (Tuyên Quang) cho hay, gia đình bà trồng hơn 3ha chè, năm nay là năm thứ 4 thu hoạch. Trước đó gia đình mua hạt chè ở Yên Bái về reo, nhưng khi chè trồng lớn lên mới phát hiện có những gốc chè có màu khác lạ so với những cây chè khác.
Đặc biệt, thời gian gần đây một số thương lái đặc biệt chọn những cây chè có lá màu tím mua với giá cao nên gia đình bà Mây nhặt riêng để bán. Tuy nhiên, số lượng lại rất ít, trong số 3ha chè ấy, mỗi vụ gia đình bà chỉ nhặt được khoảng 60kg chè tím.
Ông Triệu Văn Mềnh (SN 1982), chủ cơ sở sản xuất chè Việt Shan tại thôn Nậm Piên, xã Nậm Ty, huyện Hoàng Su phì (Hà Giang) cho biết, thời điểm hiện nay giá chè tím có giá trung bình cao hơn so với những loại chè khác.
Chè tím một tôm 2 lá có giá khoảng 30-40 nghìn/kg, còn sản phẩm bán ra có giá khoảng 300-400 nghìn/kg.
Ông Mềnh cũng cho biết, chè tím là loại chè hiếm tại cơ sở của ông mỗi ngày chỉ mua được khoảng 40-50kg, một năm sản xuất được không quá 100kg.
Đặc biệt, thị trường tiêu thụ sản phẩm này chưa rộng do chưa có nhiều người biết đến công dụng của loại chè này và giá thành bán ra cũng cao nên ít người mua.
Theo ông Mềnh, hiện tại thị trường tiêu thụ loại chè này chủ yếu là các quán trà đạo ở những thành phố lớn như: Hà Nội, TP Hồ Chí Minh…Và các nước ở châu Âu.
“tôi đã từng nghĩ đến chuyện nhân giống và hướng dẫn người dân ở khu vực gần cơ sở của mình trồng tập trung loại chè này, nhưng khó vì không có giống thuần chủng. Tôi từng lấy hạt của chè tím reo nhưng khi lớn lên cây chè đó lại không có màu tím”. Ông Mềnh chia sẻ.
Theo những nghiên cứu mới đây cho thấy, hàm lượng catechin trong chè tím cao hơn nhiều so với chè xanh. Đây là chất có tác dụng ngăn ngừa, đào thải những kim loại nặng khỏi cơ thế, giúp ngăn ngừa bệnh ung thư; đồng thời, chè còn có tác dụng phối hợp với các loại thuốc khác để giảm kích thước khối u, chống phóng xạ.
Ngoài ra, chè búp tím còn giàu vitamin C – giúp tăng cường đề kháng, chống ôxy hóa và các gốc tự do, vitamin B – thúc đẩy quá trình trao đổi carbonhydrate, vitamin E – chống ôxy hóa và làm chậm quá trình lão hóa…
