Được thành lập vào 9/11/1959 – Hãng phim Hoạt hình Việt Nam, khi ấy còn gọi là Xưởng phim Hoạt họa – Búp bê đã trở thành một phần không thể thiếu của nền Điện ảnh Cách mạng.
Thời kỳ đầu thành lập, hãng chỉ sản xuất một thể loại là phim hoạt họa – với bộ phim đen trắng đầu tiên “Đáng đời thằng Cáo”, ra đời năm 1960. Từ năm 1961, Hãng sản xuất thêm thể loại phim Cắt giấy, đến năm 1962 Hãng đã có thêm phim Búp bê. Trong những năm đầu thành lập còn non trẻ, cán bộ nghệ sĩ Hãng vừa học tập, vừa sản xuất, nỗ lực cho ra đời 20 bộ phim hoạt hình phục vụ khán giả.
Giai đoạn chiến tranh – Hoạt hình Việt Nam cũng trải qua những năm tháng chiến tranh ác liệt. Tuy nhiên, cũng chính trong thời gian này, tài năng, tâm huyết, sức lao động, sáng tạo của người nghệ sĩ được tôi luyện và nở rộ. Với lòng yêu nghề, sự quyết tâm tìm tòi, vận dụng sáng tạo, năm 1967, các nghệ sĩ hoạt hình Việt Nam đã sản xuất thành công bộ phim nhựa màu đầu tiên: “Bài ca trên vách núi”. Kể từ thời điểm đó, hãng đã chuyển sang sản xuất phim nhựa màu.
Trong những ngày tháng chiến tranh gian khổ, phải đi sơ tán, điều kiện vật chất thiếu thốn, song hãng vẫn đảm bảo sản xuất 4-5 phim/năm, nâng sản lượng phim sản xuất trong giai đoạn này lên gần 30 bộ phim. Đây cũng là giai đoạn có nhiều phim hoạt hình Việt Nam giành giải thưởng Quốc tế cao, nhiều nghệ sĩ hoạt hình trưởng thành và khẳng định tên tuổi trong lịch sử Điện ảnh hoạt hình Việt Nam.
Giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước, một bộ phận nghệ sĩ của hãng được tăng cường vào miền Nam, thành lập Xưởng phim hoạt hình tại Hãng phim Giải phóng. Đây là giai đoạn Điện ảnh hoạt hình nhận được nhiều sự quan tâm và đầu tư của Nhà nước để nâng cao sản xuất. Tính trung bình, giai đoạn 1975- 1986, Hãng đã sản xuất được 100 bộ phim với đủ 3 thể loại: hoạt họa, búp bê và cắt giấy.
Từ sau năm 1986, do sự thay đổi lớn về điều kiện kinh tế, xã hội, điện ảnh hoạt hình đối mặt với những khó khăn của nền kinh tế thị trường, đã rơi vào khủng hoảng: thiếu kinh phí, khó khăn về phương tiện kỹ thuật, khó khăn về nhân lực… Giai đoạn này là thời điểm thử thách tinh thần, nhiệt huyết của người nghệ sĩ hoạt hình song hãng phim Hoạt hình Việt Nam đã kiên trì trụ vững.
Sau khoảng thời gian thích nghi với những thay đổi trong cơ chế quản lý, Hãng phim Hoạt hình Việt Nam dần có những bước chuyển. Sự thay đổi về quan niệm làm phim đã tạo cho phim hoạt hình Việt Nam luồng sinh khí mới. Không bị bó khuôn trong đề tài, mở rộng đối tượng phản án và đối tượng phục vụ, hoạt hình Việt Nam hướng tới phạm vi phản ánh hiện thực đa đạng, cuộc sống nhiều chiều, nhiều đối tượng phản ánh. Từ những năm 2004, hãng bắt đầu chuyển sang sản xuất phim trên máy tính.
Đã sản xuất hơn 500 bộ phim hoạt hình
Trong những năm gần đây – Hãng phim Hoạt hình Việt Nam chuyển đổi cơ chế quản lý sang công ty cổ phần. Hãng đã chủ động trong hoạt động sản xuất kinh doanh, không ngừng mở rộng sản xuất, nâng sản lượng phim lên 18-20 phim/năm. Hãng chú trọng áp dụng công nghệ kỹ thuật mới, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ nghệ sĩ để nâng cao chất lượng phim và mở rộng sản xuất. Các phim của Hãng sản xuất trong thời gian này có nội dung phong phú, với nhiều đề tài, từ lịch sử đến đồng thoại, triết lý đến khoa học viễn tưởng, cổ tích đến kỹ năng sống…
Hãng áp dụng nhiều công nghệ mới trong sản xuất nên các thể loại phim như 2D, cắt giất vi tính và 3D đều có chất lượng tốt, màu sắc phim trong trẻo, rực rỡ, hình ảnh uyển chuyển, mềm mại. Điện ảnh hoạt hình Việt Nam đã nỗ lực chuyển mình, hướng tới gần hơn với nền hoạt hình của khu vực và thế giới.
Đi suốt chiều dài lịch sử hơn 60 năm, Hãng phim Hoạt hình Việt Nam đã góp cho nền Điện ảnh nước nhà hơn 500 bộ phim hoạt hình, trong đó có nhiều phim giành giải thưởng trong các liên hoan phim Quốc tế, các kỳ Liên hoan phim Quốc gia cũng như giải thưởng của Hội Điện ảnh.
Hãng phim Hoạt hình Việt Nam còn là chiếc nôi đào tạo lực lượng sáng tác có chất lượng cao cho nền Điện ảnh Việt Nam. Có 6 nghệ sĩ của Hãng đã được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân và 19 nghệ sĩ được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú.
Tại Lễ trao giải Cánh diều Hội Điện ảnh vào tháng 4/2020, Hãng đã giành Giải Cánh diều vàng cho phim “Con chim gỗ”; Giải khuyến khích phim “Sự tích Cốm làng Vòng” và phim “Huyền thoại Hồ Núi Cốc”. Tại Liên hoan phim môi trường toàn quốc lần thứ VII, Hãng đã đạt được giải Nhất cho phim “Bí mật những đứa trẻ” và giải Nhì cho phim “Quái vật đại dương”.
Ngoài các phim ngắn, phim đồng thoại vốn là thế mạnh của hãng, năm 2021, đại diện đơn vị này cho biết sẽ hoàn thành 3 bộ phim lịch sử với thời lượng 30 phút/phim, tiếp tục triển khai 4 series dành cho nhiều lứa tuổi, với nhiều thể loại phong phú.
Hãng phim Hoạt hình Việt Nam cũng xác định sẽ bắt tay đầu tư sản xuất phim truyện hoạt hình chiếu rạp. Với mục tiêu này, gần đây hãng đã có sự chuẩn bị bước đầu như: tiến hành tuyển chọn và xây dựng kịch bản phim truyện hoạt hình với sự kết hợp của các biên kịch hoạt hình và biên kịch phim truyện; đầu tư trang thiết bị, máy móc, công nghệ, kỹ thuật để chuẩn bị cho việc sản xuất phim ra rạp; đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ họa sĩ và các khâu khác trong dây chuyền đáp ứng yêu cầu chuyên môn phục vụ việc sản xuất phim chiếu rạp…
Trong tình hình ngành điện ảnh nói chung đang gặp nhiều khó khăn, nhiều Hãng phim phải đối mặt với vấn đề sống còn, Hãng phim Hoạt hình Việt Nam không ngoại lệ, cũng phải đương đầu với nhiều thử thách. Tuy nhiên, lãnh đạo hãng vẫn chia sẻ quyết tâm đưa điện ảnh hoạt hình Việt Nam hướng tới một tầm cao mới.
